Konferencja jałtańska, która miała miejsce w 1945 roku, była jednym z kluczowych wydarzeń II wojny światowej, w której znajduje się udział trzech głównych przywódców alianckich: Franklin D. Roosevelt (prezydent Stanów Zjednoczonych), Winston Churchill (premier Wielkiej Brytanii) oraz Józef Stalin ( przywódca ZSRR).
Podczas tego spotkania omówiono sprawy dotyczące powojennego porządku światowego, w tym także kształtu Europy Środkowo-Wschodniej, w tym Polskim. To, co zostało ustalone w Jałcie, miało ogromny wpływ na interesy Polski i kształtowanie się jej powojennej rzeczywistości.
Czy konferencja jałtańska była „zdradą” Zachodu wobec Polski, jest udziałem nieustannej debaty historycznej i politycznej. W przypadku tych wydarzeń należy uwzględnić szereg kontekstów — działania polityczne, jak i moralne potraktowanie wkładu społeczeństwa Polskiego i jego zaangażowania w wojnę z niemieckim agresorem. Dla wielu Polaków i części historyków, decyzje w Jałcie rzeczywiście były wskazywane jako zdrada, ponieważ jednoznacznie wykazały odrzucenie Polski jako sojusznika przez zachodnich mocodawców (Stany Zjednoczone i Wielkie Brytanię) na rzecz przystąpienia Polski do bloku kontrolowanego przez ZSRR. Z drugiej strony, potwierdzało, że decyzje te były podstawą pragmatyzmu politycznego, który miał na celu ustalenia wyników i zbudowanie nowego porządku w Europie, który dotyczył głównie interesów mocarstw zachodnich i wschodnich.
Konferencja jałtańska (4–11 lutego 1945 r.) była jedną z głównych konferencji przywódców aliantów: Józefa Stalina (ZSRR), Franklina D. Roosevelta (USA) i Winstona Churchilla (Wielka Brytania) które ustaliły kształt przyszłego świata po 2 wojnie światowej. Zapadły tam decyzje kluczowe dla powojennego kształtu Europy.
Oto argumenty, które mogą potwierdzić tę tezę iż decyzje w Jałcie były formą "zdrady" Polski :
- Zatwierdzenie przesunięć granic Polski
Na konferencji, że wschodnia granica Polski został przedstawiony plan Curzona, co oznaczało utratę Kresów Wschodnich (m.in. Lwowa, Wilna) na rzecz ZSRR. Były to tereny o znaczeniu historycznym, kulturowym i gospodarczym dla Polski.
W zamian Polska otrzymała alternatywę w postaci ziem zachodnich i północnych (np. Dolny Śląsk, Pomorze Zachodnie), ale te ziemie były wcześniej zamieszkane przez Niemców, co wiązało się z koniecznością ich przesiedlenia. - Zgoda na dominację ZSRR w Polsce
Stalin mógł na podstawie ustaleń Jałtańskich, ustanowić tymczasowy rząd Jedności Narodowej w Polsce, który w rzeczywistości był kontrolowany przez komunistów i ZSRR.
Formalne i w praktyce Stalin dopilnował, aby w formie sfałszowanych, demokratycznych wyborów zatwierdzić i sformalizować narzucony porządek polityczny i społeczny, co umożliwiło umocnienie władzy komunistycznej
Alianci zachodni, znając metody działania ZSRR, zgodzili się na podporządkowanie Polski pod wpływy bolszewików z Rosji - Zignorowanie rządu polskiego na uchodźstwie
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie, który funkcjonował w Londynie, nie został zaproszony do rozmów i ustaleń, co do przyszłości i kształtu Rzeczypospolitej
Władze aliantów zachodnich, mimo traktowania Polski jako sojusznika w II wojnie światowej, uznały decyzje Stalina za priorytetowe, ignorując interesy legalnych władz polskich. - Porzucenie polskiego sojusznika z II wojny światowej
Polska była jednym z pierwszych państw, które postawiły zbrojny opór Niemcom w 1939 roku, a polscy żołnierze walczyli na wielu frontach wojny (np. w Bitwie o Anglię, pod Monte Cassino). Pomimo tego Polskie interesy po 2 wojnie światowej zostały całkowicie zignorowane.
5. Nieprzestrzeganie karty Atlantyckiej
W 1941 roku Roosevelt i Churchill podpisali Kartę Atlantycką, która zobowiązała się do poszanowania praw wszystkich narodów do samostanowienia. Decyzja jałtańskie w osądzie polskim był jawnym złamaniem tych zobowiązań. - Brak reakcji na sowieckie represje wobec Polaków
Alianci zachodnie nie działania w odpowiedzi na represje ZSRR wobec Polaków, takie jak masowe deportacje, Katyń, czy brutalne rozprawienie się z Armią Krajową Podczas operacji „Burza” i Powstania Warszawskiego Armia Czerwona celowo nie wymagała pomocy walczącym Polakom
Uznano fakt, że ZSRR traktował Polskę jako terytorium podporządkowane, ignorując przy tym jej suwerenność, podległość gospodarczą i polityczną, oraz pełną, kolonialną kontrolę państwa
Decyzja rozstrzygająca w sprawie jałtańskiej, która dotyczy strategicznych wniosków aliantów, którzy priorytetowo traktowali ustalenia dotyczące wojny i powojennej, oceny sił w kontekście przede wszystkim własnych interesów.
Jednak dla Polskiej Racji Stanu oznaczały one utratę suwerenności i strat terytorialnych i praktycznie kolonialną zależność. Z wielu perspektyw Polaków (i historyków) alianci zachodni poświęcili interesy Polski na rzecz współpracy z ZSRR, co jest postrzegane jako „zdrada” wobec wiernego sojusznika.
Czy jednak obraz tej kolonialnej zależności wobec Moskwy, był analogiczny jak zależność kolonialna wobec państw zachodnich, pozostaje polemiczna, szczególnie w aspekcie doświadczeń ostatnich dziesięcioleci i zmiany kolonizatorów zarządzających Polską. Z jednej strony - wynikające z postępu technicznego i technologicznego widoczne pozytywne efekty zmian, z drugiej zawłaszczanie i pozbywanie Polaków ich dorobku pokoleniowego i przywłaszczanie zasobów przez korporacyjne struktury światowe, które de faktu są stroną tworzącą trzon zarządzania światem. W kontekście ostatnich lat i wdrażaniu takich działań jak walka z "pandemią" czy .działania które wpływają bezpośrednio na przebieg wojny na wschodzie, nie wyglądają na działania tylko przypadkowe i będące reakcją na przypadkowe wydarzenia na świecie.
Czy okres oddziaływania wpływów moskiewskich na Polskę w sferze gospodarczej przypominał typowe kolonialne eksplorowanie kolonii jest też elementem, który wymagałby obszernej dyskusji, czego nie można powiedzieć o działaniach na poziomie społeczno-politycznej czasów, gdy wpływy sowietów i bolszewików w Polsce były decydujące. Problem jednak chyba w tym, że nie każdy rozróżnia, czym i kim byli ci sowieci i bolszewicy a kim Rosjanie. Obecne od wielu lat trendy łączą to w jedność, co nie do końca jest prawdą. Czasy Teheranu, Jałty, Poczdamu, to ewidentne wpływy tej właśnie grupy narodowościowej, co warto mieć zawsze na uwadze. W Polsce do dziś jest widoczne i odczuwalne pokłosie tych działań i kontroli, i ma nad państwem i społeczeństwem Polskim nadal ogromne i decydujące wpływy.
Zasadnym było by więc pytanie, czy naprawdę zmienił się kolonizator Rzeczypospolitej? Czy to tylko przetasowania w grupie trzymającej władze?