Kodeks Drogowy i zasady ruchu drogowego po uzyskaniu niepodległości Rzeczypospolitej

Do roku 1922 nie istniało żadne prawo ani regulacje dotyczące ruchu drogowego i dopiero pierwszy Kodeks Drogowy z roku 1922 zainicjował pierwsze w historii Polski regulacje które miały uporządkować zasady poruszania się pojazdami oraz wszelkie związane z tym regulacje prawne.

Wpływ na to miał nie tylko technologiczny postęp i pojawianie się nielicznych, ale jednak pojazdów samochodowych, ale też rosnąca ilość zdarzeń, których ocena prawna budziła coraz liczniejsze kontrowersje. Dotychczasowe reguły dotyczyły w sumie poruszania się powozami i pojazdami konnymi, więc nie wymagało to złożonych regulacji, niemniej rozwijająca się urbanizacja i rozbudowa infrastruktury drogowej zaczęła stawiać jednak pewne wymagania.

Pierwszy Kodeks Drogowy zawierał różnego rodzaju ograniczenia i wymogi, w tym również dotyczące warunków technicznych dopuszczających pojazdy do ruchu, analogicznie do dzisiejszych homologacji producentów. I to na producencie spoczywały wymogi, aby pojazdy te spełniały wymogi formalno -techniczne.

W tym czasie ograniczona była prędkość w terenie zabudowanym do 25 km/h , co pewnie łączyło się z kiepską jakością dróg i miejskich szlaków, które często zbudowane były z kamiennych powierzchni i podróżowanie po tzw. "kocih łbach" pojazdami z ładunkiem mogło być uciążliwe dla mieszkańców miast ze względu na hałas, jak i na kiepską jakość podłoża którego trwałość zależała w dużym stopniu od ich eksploatacji.

Do powstania Kodeksu Drogowego stosowano mieszaninę zasad obowiązującą w trzech zaborach, jakie były składnikiem Rzeczypospolitej. Zarówno transport osobowy jak i towarowy składał się głównie z bryczek , dorożek, furmanek i często specjalnych wozów do przewożenia ładunków. Cały ten ruch odbywał się więc na wyczucie i bez szczegółowych zasad i reguł..

Wprowadzony w 1922 roku Kodeks Drogowy regulował również obowiązek posiadania tablic rejestracyjnych. Formalnie było to rozporządzenie ministra robót publicznych i ministra spraw wewnętrznych o ruchu samochodów i innych pojazdów mechanicznych na drogach publicznych. Nazwa samochód to dużo późniejsze czasy, wtedy pojazdy mechaniczne nazywano automobilami.

Wyposażenie Automobili (wynikające z Kodeksu Drogowego)

Warunki, jakie musiały spełniać pojazdy mechaniczne znalazło swoje regulacje w tym rozporządzeniu. Pojazdami mechanicznymi uznawano także pojazdy konne, w tym dorożki czy furmanki. Chociaż dla nas wydaje się to dziwne, że taka definicja nie dotyczyła tylko automobili, motocykli, autobusów czy ciężarówek.

Kwestie bezpieczeństwa i zagrożenia i uciążliwości dla społeczeństwa znalazły swoje odbicie w przepisach które to określały dosyć jednoznacznie.

"Pojazdy mechaniczne powinny być zbudowane i urządzone w sposób zapewniający bezpieczeństwo ruchu, a wykluczający możliwość wywołania pożaru lub wybuchu, niepokojenia publiczności i straszenia zwierząt przez nadmierny hałas, dym, parę wodną lub woń".

Wśród różnych regulacji, rozporządzenie to określało też wymóg posiadania dwóch niezależnych hamulców, podwójny sygnał dźwiękowy - jeden cichszy do stosowania w terenie zabudowanym, dwie latarnie z przodu świecące światłem białym i jedno czerwone światło z tyłu. Pojazdy poruszające się szybciej niż 20 km/h powinny posiadać zasięg świateł przednich przekraczający 100m. Oczywiście też, sprecyzowano że system kierowniczy - tzw. "kierownik" powinien umożliwiać łatwe i bezpieczne omijanie przeszkód oraz na mały promień skrętu.

W tych czasach uzyskanie pozwolenia na dopuszczenie do ruchu spoczywało na producencie pojazdu i było to analogią do dzisiejszej homologacji.

Według tego Kodeksu tablice rejestracyjne funkcjonowały do zmian w przepisach jakie zostały ustanowione w roku 1937 i oznakowanie ich składało się z litery lub liter określających region/województwo z jakiego pochodził pojazd i numeru pojazdu w formie cyfr, z tym że litery były w kolorze czerwonym, a cyfry były czarne. Regulacja z 1937 roku doprecyzowała oznaczenia i określiła bardziej precyzyjnie kształt i widok tablic rejestracyjnych.

Prawo Jazdy

Podobnie jak współcześnie, wymogiem było skończenie 18 lat oraz odbycie odpowiedniego kursu , ale z ciekawych wymogów było zebranie w sprawie kandydata na kierowcę opinii przez lokalne starostwo, dotyczące "prowadzenia się" kandydata i zasięgano opinii czy nie ma on "ciągnot" w kierunku pijaństwa. karalności , określającej czy i za co był karany.

Zasady ruchu drogowego

Określały też kwestie prędkości. I tu dla nas na pewno duże zaskoczenie. Kodeks Drogowy z lipca 1922 r. wprowadzało ograniczenia prędkości pojazdów mechanicznych. Dopuszczono aby samochody osobowe na obszarze zabudowanym poruszały się z prędkością do 25 km/h. Dla ciężarówek wprowadzono ograniczenie do 15 km/h. Pojazdy mechaniczne o wadze z ładunkiem powyżej 3 ton nie mogły przekraczać prędkości 25 km/h. Ze względu na liczne rozwiązania konstrukcyjne związane z budową mostów, których konstrukcja drewniana miała różną wytrzymałość i stan techniczny, na mostach tego typu o długości przekraczającej 20m wprowadzono ograniczenie prędkości do 6 km/h. . W miejscach o szczególnym zagrożeniu i w warunkach pogodowych (np. gołoledź, mgła), które mogły stanowić zagrożenia ograniczono również prędkość do 10 km/h. Ciekawe jak mierzono wtedy i egzekwowano te wartości?

Przepisy Kodeksu Drogowego z 6 lipca 1922 r. doczekały się nowelizacji w roku 1028 , i zmieniły się wtedy limity prędkości niemal dwukrotnie zwiększając maksymalne wartości. , dając możliwość podróżowania z zawrotną prędkością 40km/h , ale było to tylko dla pojazdów wyposażonych w nowoczesne ogumienie pneumatyczne na kołach. Nie zapominajmy że w tych czasach były to duże nowości a na drogach poruszało się dużo pojazdów wyposażonych w koła ze stalowymi obręczami lub pokrytymi twardą gumą. Tego typu pojazdy musiały jeździć wolniej.

Również ta nowelizacja ze stycznia 1928 roku wprowadziła pierwszy raz regulacje dotyczące trzeźwości kierowcy. Dotychczasowe zasady nie regulowały tej sprawy. Wprowadzony zakaz nie był egzekwowany zwyczajowo, ale spowodowanie wypadku przez pijanego kierowcę mogło spowodować utratę pozwolenia na prowadzenie pojazdów mechanicznych. Niewątpliwie ilość i sposób regulacji zasad ruchu drogowego w tym okresie nie był zbyt złożony i skomplikowany, chociażby ze względu na znikome ilości pojazdów. Polska w tym okresie była bardzo odległym miejscu w Europie pod względem ilości automobili na tysiąc mieszkańców.

Przepisy drogowe były dość proste, ponieważ ruch pojazdów był w latach 20. i 30. XX w. w Polsce wręcz znikomy.